12 nominaties voor 3 Theo d’Ors

13 december 2024

Op 31 mei maakte de Nederlandse Toneeljury de 12 nominaties voor de Toneelprijzen bekend in het tv-programma Theater Maas van Cornald Maas bij AvroTros. Kijk het programma hier terug.

Met ingang van het huidige theaterseizoen 2023-2024 zijn de VSCD Toneelprijzen aangepast door de prijzen genderinclusief te maken. Op het Gala van het Nederlands Theater van 2024 worden de VSCD Toneelprijzen voor het eerst in de nieuwe vorm uitgereikt. Het Gala vindt plaats ter afsluiting van het Nederlands Theater Festival, dit jaar op zondag 15 september in Internationaal Theater Amsterdam.

De VSCD Toneelprijzen voor acteurs worden voortaan de Theo d’Ors genoemd en worden toegekend in drie categorieën, met elk vier nominaties:

Theo d’Or voor de meest indrukwekkende acteerprestatie in een dragende rol
Theo d’Or voor de meest indrukwekkende acteerprestatie in een bijdragende rol
Theo d’Or voor de meest grensverleggende podiumprestatie

Nominaties voor de Theo d’Or voor de meest indrukwekkende acteerprestatie in een dragende rol:

Emmanuel Ohene Boafo en Bram Suijker in A Case for the Existence of God van Theater Rotterdam in regie van Erik Whien
Uit het juryrapport: “A Case for the Existence of God is een voorstelling zonder opsmuk, waarin de focus helemaal ligt op acteurs Emmanuel Ohene Boafo (die Kevin speelt) en Bram Suijker (Bryan). De contrasterende harmonie die de kern van het stuk lijkt, komt met een bijzondere intensiteit en inventiviteit tot uitdrukking in het samenspel van Suijker en Ohene Boafo. In hun spel zit zoveel empathie en begrip, dat bijvoorbeeld de neuroses van Bryan en de joviale, aangeleerde houding van Kevin volstrekt vanzelfsprekend en zelfs essentieel zijn. De verbinding die daardoor ontstaat tussen deze twee mannen belichaamt de omineuze titel van het stuk, zou het goddelijke zich dan tússen de mensen bevinden? “ 

Lowie van Oers in Wittgenstein 2. Aan de taal ligt het niet van Bo Tarenskeen
Uit het juryrapport: “In Wittgenstein 2. Aan de taal ligt het niet speelt Lowie van Oers de Duitse filosoof Moritz Schlick (1882-1936), de spil van de Wiener Kreis, waar het stuk op inzoomt. Van Oers geeft zijn Schlick iets zelfingenomen, iets naïef vorm: een kamergeleerde die het beste voor heeft met de wereld en zijn medemens, die op zoek is naar het goede en het juiste. Elitair, maar aimabel, geprivilegieerd, maar goedbedoelend. Van Oers balanceert hierbij elegant op de dunne lijn tussen geestig en droevig. En tolkt overtuigend tussen de hoofdige tekst en het publiek.”  

Maria Kraakman in Prima Facie van ITA Ensemble in regie van Eline Arbo
Uit het juryrapport: “In de monoloog Prima Facie ondergaat Maria Kraakman een indrukwekkende transformatie. De eerste delen van Prima Facie zijn ronduit opwindend: Kraakman rekt de strakke teugels van Suzie Millers tekst tot het uiterste, beweegt schijnbaar moeiteloos van wetsbetoog naar overwinningswals, zonder daarbij te vervallen in Zuidas-clichés. Kraakmans interpretatie is uiterst gelaagd; bravoure gaat hand in hand met raffinement. In de tweede helft komt Kraakmans meesterschap bij uitstek naar voren. Op een uiterst subtiele manier schakelt ze tussen stadia van ongeloof, zelftwijfel en strijdlust en bevestigt zich andermaal als een van Nederlands meest indrukwekkende acteurs van haar generatie.” 

Ntando Cele in SPAfrica van Studio Julian Hetzel en Ntando Cele
Uit het juryrapport: “Ntando Cele’s performance is een meesterlijke acteerpresentatie, waarin ze zowel kracht als kwetsbaarheid weet te combineren. Haar vertolking in SPAfrica is doordrenkt van een opvallende authenticiteit. Ze slaagt erin om het publiek mee te voeren op een reis door complexe thema’s en persoonlijke strijd, waarbij ze elke nuance en laag van haar personage tot leven brengt. Haar vermogen om humor en ernst moeiteloos te balanceren, maakt haar performance niet alleen geloofwaardig, maar ook aangrijpend. Ook haar expressieve fysieke spel en de finesse in haar stemgebruik creëren een krachtige aanwezigheid op het toneel.”

Nominaties voor de Theo d’Or voor de meest indrukwekkende acteerprestatie in een bijdragende rol

Charlie-Chan Dagelet in Huis van Troje van Toneelschuur Producties in regie van Mateusz Staniak
Uit het juryrapport: “In Huis van Troje hebben de makers ervoor gekozen het bekende verhaal van de verovering van Troje achteruit te vertellen. Wat van acteurs een heel ander soort van bouwen vraagt dan bij een vertelling van a tot z. Charlie-Chan Dagelet’s acteerprestatie hier wordt gekenmerkt door een diepe emotionele intensiteit en een uitzonderlijk inlevingsvermogen. Haar vertolking van de complexe rol, mede vormgegeven door Nadia Amin, van Andromache weet het publiek van begin tot het einde mee te slepen in een reis door de menselijke psyche. Haar kinderen sterven, gelijk aan het begin. En het lukt haar daarvan steeds een beetje gas terug te nemen.”

Fjodor Jozefzoon in Brown Sugar Baby van Het Nationale Theater in regie van Eric de Vroedt
Uit het juryrapport: “Fjodor Jozefzoon speelt in Brown Sugar Baby de inlandse drummer Andi van de band Brown’s Sugar Babies, een muziekgroep actief in Nederlands-Indie. De energieke drummer blijkt later actieve deelnemer in het Indonesische verzet, wat tot disputen leidt met zijn geliefde (de pianist van de band). Onderhuids bubbelen de emoties aanhoudend. Steeds is hij een magnetische kracht op toneel, die verandering wíl, maar actief dwars wordt gezeten hierin, van binnen zijn eigen groep én van buiten. De spanning blijkt op te bouwen naar de prachtige feestelijke slotscène, waarin hij ogenschijnlijk moeiteloos transformeert van drummer naar diva. Van onderliggende beatmaker naar bovenstaande Star of the Show, de aankondiger van een nieuwe, betere tijd.”  

Jesse Mensah in De Wetten van ITA Ensemble in regie van Eline Arbo
Uit het juryrapport: “Jesse Mensah geeft zijn rol in De Wetten volstrekt eigenzinnig, efemeer en met een dwingende oorspronkelijkheid gestalte. De manier waarop Jesse Mensah invulling geeft aan het meest ongrijpbare personage uit dit verhaal, is het product van een scherpzinnige en gedurfde, hoogstpersoonlijke interpretatie en ontspruit aan een in het acteren zelf gevonden oerbron. Daarmee drukt Mensah als acteur de grondgedachte uit van de voorstelling: pas als je ophoudt een personage te zijn, kun je de schepper worden van je eigen verhaal. De fysieke natuurlijkheid waarmee hij dat doet, getuigt van grote oorspronkelijkheid en moed. “

Sharlee Daantje in Het achtste leven (voor Brilka) van Theater Oostpool in regie van Nina Spijkers
Uit het juryrapport: “Sharlee Daantje is met recht het cement van deze hele vertelling in Het achtste leven (voor Brilka). Hen plaatst het verhaal doeltreffend in het nu, verbindt door de losse speelstijl verschillende tijden en personages met elkaar. Na een speelscène trekt Sharlee moeiteloos de aandacht weer naar zich toe waarmee het publiek de kans krijgt even adem te halen. Onder die moeiteloosheid gaat een groot ambacht schuil. Waar de gehele cast door het spel én door de zang een mooie totaalprestatie levert in deze voorstelling, is Sharlee daarvan de grote verbinder. De jury is onder de indruk van deze geweldige prestatie en nomineert met volle overtuiging Sharlee Daantje voor hun acteerprestatie. “ 

Nominaties voor de Theo d’Or voor de meest grensverleggende podiumprestatie

Bo Tarenskeen voor het maken en performen van Wittgenstein 2. Aan de taal ligt het niet van Bo Tarenskeen
Uit het juryrapport: “De jury wil nadrukkelijk vermelden dat Wittgenstein 2. Aan de taal ligt het niet een collectieve werkwijze ademt, schatplichtig aan het maken en denken van Maatschappij Discordia. Bo Tarenskeen nam binnen deze sterke samen-beslissende maakhouding tekst, regie en twee rollen voor zijn rekening. Hij vermengt in zijn tekst het documentaire en lyrische genre en transformeert zo filosofie en biografische geschiedenis naar toneeltekst. Op het toneel zien we heel verschillende uiterst levendige mensen verschijnen, achter de biografische feiten vandaan, leden van de Wiener Kreis ieder met een heel uitgesproken karakter en harteklop. Het onnadrukkelijke en achteloze is hier steeds de stijl.”  

Carolina Bianchi voor het maken en performen van Cadela Força: Capítulo I: A Noiva e o Boa Noite, Cinderela van Carolina Bianchi y Cara de Cavalo & Metro Gestão Cultural / Frascati Producties
Uit het juryrapport: “Carolina Bianchi fungeert in Cadela Força: Capítulo I: A Noiva e o Boa Noite, Cinderela als het voertuig waardoor haar vragen en feministisch gedachtegoed inzichtelijk worden gemaakt. Zij zet haar eigen lichaam in om het narratief over verkrachting en femicide te duiden. Eerst is ze een krachtige en overtuigende vrouw als ze een lezing geeft, daarna verwordt ze tot extreem kwetsbaar, totdat ze uiteindelijk zelfs bewusteloos raakt. Bianchi gaat grensverleggend te werk en neemt haar publiek mee diep de theaterafgrond in. Ze gebruikt haar fysiek als kunstwerk en verweeft dat in een totale theaterervaring met een enorm gevoel van urgentie, terwijl ze haar publiek overweldigd achter laat. “

Princess Isatu Hassan Bangura voor het maken en performen van Great Apes of the West Coast van NTGent / Via Zuid / Likeminds
Uit het juryrapport: “Great Apes of the West Coast is een bijzondere voorstelling, in Great Apes of the West Coast staat iets op springen. We zijn getuige van een wording. Sinds ze op dertienjarige leeftijd is gemigreerd uit Sierra Leone naar Nederland, heeft Bangura steeds antwoord moeten geven op diezelfde vragen: wie ben je? Nee, maar waar kom je écht vandaan. Met die focus op het individuele verhaal rekent Bangura af. ‘Fuck identity!’ roept ze uit in deze bezwerende performance. Grensverleggend is Princess Isatu Hassan Bangura’s gave om een compleet universum te bouwen. Anders dan typisch Westerse speltradities, is Bangura’s spel meerduidig en associatief. “

Romana Vrede en OTION voor het maken en performen van Tijd zal ons leren van Het Nationale Theater in regie van Erik Whien
Uit het juryrapport: “Romana creëerde met Tijd zal ons leren in drie jaar tijd een monument voor haar moeder die overleed in Corona tijd en daardoor niet naar Suriname gerepatrieerd kon worden. OTION voorzag dat monument van cultuurhistorische waarde door het onderzoeken van eeuwenoude hymnes zoals “te mi no de moro sang we kar kar mi ning” of “Watra” en deze met grote schoonheid een hedendaagse vorm te geven. 
Ademloos luisteren we naar het voortdurende podiumgesprek in woord en zang tussen Romana en OTION. Ze slagen er in er een universeel eerbetoon aan alle vergeten of onderbelichte helden van te maken, die zich hebben verzet tegen onderdrukking en kolonialisme. Het samenspel tussen Romana en OTION maakt deze uitzonderlijke podiumprestatie tot grensverleggend en de jury draagt hen daarom graag samen voor. “

De Nederlandse Toneeljury 2023-2024: 
Abdelkader Benali (voorzitter) presentator, programmamaker| Marjorie Boston programmeur De Schuur en directeur RIGHTABOUTNOW INC.| Tommie van Eck directeur De Purmaryn | Rehana Ganga programmamaker Het Nationale Theater | Peter Hendrikx directeur performing De Nieuwe Oost & Theater a/d Rijn | Patricia Lim kostuumontwerper | Han van Wieringen schrijver, vertaler, criticus | Dianne Zuidema directeur Schouwburg Amstelveen.