4 t/m 14 september 2025 Amsterdam

Wat, wie en waarom? Een gesprek met Dilan Yurdakul

6 september 2020

Foto: Mark Uyl

De Wijkjury selecteerde voor het Nederlands Theater Festival Door de schaduw heen, een solovoorstelling van Dilan Yurdakul over de schaduwen die je verhinderen jezelf te zijn.

door: Sabine van den Eynden

‘Als je voortdurend bezig bent alle gaten binnen je identiteit op te vullen, dan word je helemaal gek.’

Hoe is Door de schaduw heen tot stand gekomen?
‘Het begon bij mijn opa, die al zijn halve leven depressief is. Hij was de eerste van onze familie die naar Nederland kwam. Ik begon mij af te vragen wat zijn verhaal eigenlijk was en ik ontdekte dat niemand het antwoord wist. Dat vond ik gek. En terwijl ik bezig was met zijn verhaal, kwam het steeds dichterbij en op een gegeven moment ging het over mij. Ik wilde weten waarom hij depressief was geworden. Want zolang hij geen antwoorden heeft, heb ik ook geen antwoorden. Het is een ketting. Uiteindelijk draait het allemaal om de vraag: wie ben ik? Als je voortdurend bezig bent alle gaten binnen je identiteit op te vullen, dan word je helemaal gek. Daar gaat de voorstelling over.’

‘De schaduwen zijn maskers die je opgeplakt krijgt.’

En de schaduwen waar je je doorheen moet vechten?
‘Dat zijn de schaduwen van mijn moeder, mijn vader en mijn opa. Maar het zijn ook de maskers die je opgeplakt krijgt. Al die schaduwen neem je in je op en daardoor ben je verbonden met je verleden en als je daar niet van loskomt, blijf je in rondjes draaien. In de voorstelling zie je alle schaduwen waarmee ik gestoeid heb vanaf het moment dat ik vier jaar oud was. Bijvoorbeeld hoe mijn moeder zich tegenover mij gedroeg tot ik zeven jaar was. Maar ook de maskers die je opgeplakt krijgt, door anderen én door jezelf. Rond mijn vijftiende bedacht ik wat ik vanaf dat moment wilde zijn: stoer, nooit rode lippenstift dragen, niet bang zijn en nooit met een Marokkaan naar bed gaan. Daar probeerde ik naar te leven, maar dat hield ik natuurlijk niet vol omdat de binnenkant en de buitenkant niet met elkaar klopten. Dat ik op mijn twintigste opeens op televisie  kwam  (Yurdakul speelde zeven jaar in GTST, red), was ook een schaduw. Als je gaat meedoen in show business dan moet je meedraaien in een molen en dan krijg je ook een masker opgeplakt.’

‘Ik heb moeite met het feit dat ik me nergens thuis voel.’

Is racisme ook een schaduw?
‘Ik heb daar eigenlijk nauwelijks last van. Soms, als ik met vrienden iets ga drinken, dan voel ik wel eens dat er anders naar ons groepje wordt gekeken of dat het echt heel lang duurt voordat we bediend worden. Maar verder niets. Ik heb wel moeite met het feit dat ik me nergens thuis voel. In Nederland zien mensen mij als een Turk en in Turkije zien ze mij als een Nederlander. Ze zetten je steeds weer een masker op met een identiteit die je niet zelf gekozen heb. Bijvoorbeeld als er iets speelt in Turkije, dan word ik gebeld om daar commentaar op te geven. Of als ik een voorstelling maak, dan wordt die in een recensie vergeleken met een andere voorstelling van een Nederlander met een niet-westerse achtergrond. Als mensen dat soort dingen doen, dan maken ze een Turk van mij. Ik ontken niet dat ik een Turk ben, maar wie zegt dat dat op dat moment relevant of van betekenis is? Maar als ik dat tegen mijn vader zeg, dan begrijpt hij niet waarom ik daar zo’n last van heb. Ik ben tenslotte derde generatie.’

Improviseer je veel?
‘Ja, maar het verschilt per voorstelling hoeveel. Een antwoord op alle vragen was een volledig geïmproviseerde voorstelling. Het publiek schreef vragen op papiertjes en daar probeerden we dan tijdens de voorstelling antwoorden op te vinden. Maar bij andere voorstellingen en bij mijn live columns schrijf ik overdag een tekst die ik dezelfde avond voorlees. Dat is dan nog behoorlijk puur en rauw. En er ligt ook nog heel veel open. Ik vind het fijn om de voorstelling samen met het publiek te ontdekken. Het publiek moet voelen dat we het samen doen. Niet top down. Ik wil dat ze zien dat ik zoek en dat ze zich uitgenodigd voelen om mee te zoeken. Internet heeft ons vertrouwd gemaakt met interactiviteit, mensen willen meedoen en dat kan alleen in het theater omdat het live is.’

Weet je van tevoren waar je wilt uitkomen?
‘Nee. Er moet ook een verrassing voor mezelf in zitten. Maar ik merk dat mijn live columns vaak eindigen met ontroering, bij mij. Natuurlijk ben ik dan ook opgelucht omdat het weer gelukt is, of tenminste achter de rug. Maar wat ik dan voel, raakt het publiek. Mensen waarderen het als de persoon op de bühne zelf iets meemaakt.’

‘Ik ben gewend dat mensen iets van mij vinden.’

Je bent heel open geweest over je depressies. Wat heeft dat jou gebracht?
‘Aanvankelijk wilde ik het niet vertellen. Ik speelde toen nog bij GTST. Ik deed stoer. Een paar mensen wisten het, maar die bagatelliseerden het eigenlijk. Dus toen heb ik mijn mond verder gehouden. Maar bij het maken van Door de schaduw heen kon ik er niet omheen. De voorstelling zou betekenisloos zijn als ik niet persoonlijk zou worden, dus dat heb ik gedaan. Voor mij persoonlijk geeft het een soort rust dat mensen het nu weten. En ik voel me sowieso al veel normaler omdat ik een paar schillen van mezelf heb afgepeld en mezelf beter begrijp.’

Niet iedereen durft dat.
‘Ik snap heel goed dat mensen met depressies er niet over willen praten. Maar ik ben gewend dat mensen iets van mij vinden. En ik wil er niet omheen praten. Want de ziekte wordt versterkt door er niet over te praten.’

In Wie is bang van NT Gent speel je een jonge acteur met een niet-westerse achtergrond die door een ouder acteurspaar, gespeeld door Han Kerckhoffs en Els Dottermans, wordt gebruikt om subsidie op te strijken. Waarom moeten mensen die voorstelling gaan zien?
‘Omdat institutioneel racisme weer heel actueel is en er spelen fantastische acteurs in. Ik bedoel Els en Han, hè. En de tekst van Tom Lanoye is heel sterk. Al vind ik het wel jammers dat mijn personage een beetje plat is gebleven, het blijft een beetje hangen. Tarikh Janssen en ik worden opgevoerd om een punt te maken. Een belangrijk punt. Maar een echte ontwikkeling is er niet. Maar goed, dat kan ook eigenlijk niet, want het stuk draait om de personages van Els en Han.’

Je hebt jaren meegedraaid in de soapfabriek van GTST. Wat heb je daar geleerd?
‘Heel veel. Vakmanschap, snel werken en flexibiliteit. En ik heb geleerd om met mensen om te gaan. Dat klinkt misschien gek, maar GTST is echt een familie en daarin moet je moet een plekje voor jezelf zien te vinden. Dat is niet altijd even makkelijk, want iedereen let op elkaar. Als je niet meedoet, dan ben je weg. Maar dat collectief is wel de kracht van de serie. Op dit moment werk ik als creative producer aan een nieuwe dramaserie. Ik heb meegedacht en meegeschreven aan de scripts en dat had ik nooit gekund zonder de ervaring die ik heb opgedaan bij GTST. Maar het viel niet mee om op te boksen tegen al die witte mannen, hoor. Ik ben twee keer opgestapt omdat ik niet wilde meewerken aan een serie waar ik niet achter kon staan. En ik ben ook iedere keer weer teruggehaald.’

Wat gaat corona betekenen voor de mensen, de wereld, de kunsten?
‘Het zaait angst en onzekerheid, waar we niet genoeg over praten. En de kunsten, daar durf ik bijna niet over na te denken. Ik zag onlangs weer een voorstelling  waarbij we 1,5 meter uit elkaar moesten zitten. Dat was zo’n rare ervaring. Nog een lock down zou echt funest zijn.’

Uit het juryrapport van de Wijkjury:
‘Met groot respect keken we naar een vrouw die na worstelingen en krachtmetingen met de stemmen in haar hoofd, voor zichzelf kiest.’

Theaterkrant:
‘Door de schaduw heen is een schitterend portret van een jonge, Turkse vrouw die anno 2019 in Nederland met een geestesziekte leert leven. Maar nog belangrijker: het is een eerlijke en openhartige weergave van hoe een dergelijk leven eruit ziet.’

 

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Het Nederlands Theater Festival houd je met plezier op de hoogte van nieuws over het festival. Je kunt je op elk moment weer uitschrijven door ‘Unsubscribe' aan te klikken onderaan onze nieuwsbrieven.

Venster sluiten