4 t/m 14 september 2025 Amsterdam

Wat, wie en waarom? Een gesprek met Julian Hetzel

12 oktober 2024

Foto: Lilian van Rooij

Gesprekken met theatermakers uit de juryselectie: Julian Hetzel over Mount Average.

door: Sander Janssens

‘Ik wil onderzoeken hoe we in het heden kunnen dealen met het verleden.’

In de theatrale installatie Mount Average onderzoekt theatermaker Julian Hetzel hoe we ons verhouden tot het verleden. Hij neemt de relatie tussen macht en kunst onder de loep en toont hoe kunst bepaalde (achterhaalde) machtsstructuren in stand houdt. De voorstelling werd door de Nederlandse Toneeljury geselecteerd als een van de acht beste voorstellingen van afgelopen theaterseizoen. De Toneeljury noemt Julian Hetzel ‘een unieke stem in ons theaterlandschap, die met radicaal geëngageerd, meerduidig werk complexe maatschappelijke vraagstukken te lijf gaat’.

Hetzel: ‘Mijn startpunt was de vraag: wat bedoelen we met begrippen als schoonheid en zuiverheid? Ik realiseerde me dat schoonheid, net zoals lelijkheid of onreinheid, een dynamisch concept is. Het verstrijken van de tijd laat zien dat dingen die we aanvankelijk waarderen, ook problematisch kunnen worden.’

Hij ontwierp een route die je als toeschouwer in kleine groepjes aflegt, en waarin je bij verschillende haltes wordt geconfronteerd met deze thematiek. Hetzel, die werkt op het snijvlak van theater en beeldende kunst, zet vaak een bepaald type materiaal centraal in zijn werk. In Mount Average is dat klei. ‘Ik was op zoek naar materiaal dat kneedbaar is,’ legt hij uit, ‘en van vorm kan veranderen.’ Daarin zit volgens hem de kern: ‘Het verleden wordt problematisch op het moment dat het niet meer transformeert, niet meer met de tijd mee verandert.’

‘Mijn startpunt was de vraag: wat bedoelen we met begrippen als schoonheid en zuiverheid? Ik realiseerde me dat schoonheid, net zoals lelijkheid of onreinheid, een dynamisch concept is.’

In het parcours is er een halte waarin deelnemers een homp klei krijgen en daar iets van moet boetseren, zonder zelf te zien wat ze aan het maken zijn: ze steken hun handen namelijk door twee gaten in een muur. Aan de andere kant zitten weer andere toeschouwers, die toekijken op wat er ontstaat. Hetzel: ‘Ik was op zoek naar een handeling en een setting die symbool stond voor de blinde vlekken die we hebben. Ik geloof dat we nooit honderd procent kunnen weten wat we eigenlijk aan het doen zijn. Je kan ergens vorm aan geven, maar je weet nooit helemaal wat nu de effecten zijn. En aan de andere kant zitten toeschouwers die wel zien wat er ontstaat, maar nooit helemaal de vinger erop kunnen leggen wat er nu mee bedoeld wordt.’

Daarover schrijft de Toneeljury in het juryrapport: ‘Zoals vaak in zijn oeuvre, forceert Julian Hetzel in Mount Average de toeschouwer in een medeplichtige positie en laat het publiek daar vervolgens op reflecteren. Resultaat is een ambigue en poëtische denkoefening vol actuele aanknopingspunten.’

Het maakproces ervoer hij vanwege de coronacrisis complexer dan ooit. ‘Om een stuk te maken ten tijde van een pandemie, moet je vanuit heel andere invalshoeken werken. Alles veranderde voortdurend: de hele manier waarop en wanneer we konden werken en repeteren, het was allemaal onderhevig aan de veranderende coronamaatregelen.’ Dat heeft grote invloed gehad op de uiteindelijke voorstelling, zegt Hetzel. ‘Het feit dat je afstand moet houden, elkaar niet mag aanraken, is een wezenlijk onderdeel van het eindproduct geworden. Maar ook de vorm van het parcours, de kleine groepen die door afgesloten ruimtes bewogen; de hele architectuur van de performance, die uiteindelijk heel natuurlijk voelde, komt rechtstreeks voort uit de coronamaatregelen.’ Uiteindelijk is hij zeer tevreden. ‘Het is een traag werk voor weinig toeschouwers. Ergens was het ook perfect: ik wilde altijd al zoiets maken, dit was het moment.’

‘Ik geloof dat we nooit honderd procent kunnen weten wat we eigenlijk aan het doen zijn. Je kan ergens vorm aan geven, maar je weet nooit helemaal wat nu de effecten zijn.’

Het werk is goed ontvangen door pers en publiek. ‘Bij mijn vorige voorstelling All Inclusive [een heftige performance waarin Hetzel het publiek confronteerde met de vercommercialisering en esthetisering van oorlogsgeweld, red.] waren de reacties van toeschouwers vaak zo extreem. Deze keer was het publiek naderhand veel vriendelijker. Het is een wat reflectievere voorstelling geworden, en wat me verraste is dat het uiteindelijk ook heel toegankelijk is gebleven: mensen van alle leeftijden en achtergronden konden zich eraan verbinden.’

‘Uiteraard waren er ook mensen boos of in de war, maar dat is bijkomende schade als je nationale identiteit of vermeende helden expliciet bevraagt. Dat is een ingecalculeerde provocatie. Maar er waren vooral echt dankbare reacties: mensen die zeiden dat ze blij waren dat ik dit perspectief aankaartte: hoe kunnen we dealen met het verleden in het heden?’

Mount Average van Julian Hetzel & Campo is 6 september te zien in het Compagnietheater

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Het Nederlands Theater Festival houd je met plezier op de hoogte van nieuws over het festival. Je kunt je op elk moment weer uitschrijven door ‘Unsubscribe' aan te klikken onderaan onze nieuwsbrieven.

Venster sluiten