Wat, wie, waarom en meer. Een portret. #2: Benjamin Verdonck

Het zijn allemaal ideeën van Verdonck. Wat ze met elkaar gemeen hebben, is dat het ideeën zijn gebleven. Ze hebben zich nooit gematerialiseerd. Ze zijn tijdens het artistieke proces op een bepaald ogenblik van tafel gevallen. In AREN buigt Benjamin zich opnieuw over deze ideeën. De titel verwijst naar een oude praktijk die al in de Bijbel vermeld wordt: het aren lezen. Een arenlezer is iemand die achter de maaier aanloopt en de aren opraapt die op de akker zijn achtergebleven. De praktijk van het aren lezen vertaalt Benjamin naar zijn eigen werk. Hij kijkt naar wat er in zijn atelier is blijven liggen. AREN is een fundamentele ‘herdenking’ van hoe de dingen zijn.’

‘AREN is een fundamentele ‘herdenking’ van hoe de dingen zijn.’

WIE
Benjamin Verdonck is een van België’s meest inventieve kunstenaars. Hij is theatermaker, beeldend kunstenaar en auteur. Hij is poëet en activist. Hij dans, acteert en regisseert. Hij bedenkt, bouwt, speelt en schrijft voorstellingen, installaties, acties, tafeltonelen (mobiele kijkdozen), publicaties en vlugschriften waarmee hij vorm geeft aan iets wat ontbreekt: het publieke debat, het besef van urgentie over de onomkeerbare veranderingen in ons ecosysteem. Sinds 2006 werkt hij bij het Toneelhuis in Antwerpen.

Verdonck laat ons door zijn creaties met nieuwe ogen kijken naar onze leefomgeving of naar de dingen om ons heen. Denk bijvoorbeeld aan Hirondelle/dooi vogeltje/the great swallow, waarin hij leeft als een levensgrote zwaluw in een nagebouwd nest bungelend aan een wolkenkrabber. De rode draad in zijn werk is het besef van een ecologische catastrofe. In 2012 roept hij – in de vorm van een kunstwerk – de podiumkunstensector op tot een een ’transitie naar rechtvaardige duurzaamheid’. Rechtvaardigheid en duurzaamheid zijn ook thema’s van werken als De finale, nest, 1.000 bomen en granaten en Het geheime experimentele observatorium voor wereldaangelegenheden. In AREN vertaalt zich dat in een andere manier van omgaan met wat is weggeworpen, of het nu om voorwerpen of om ideeën gaat. In 2010 krijgt Verdonck de Vlaamse Cultuurprijs voor Podiumkunsten. In 2020 vindt de première plaats van de tijger eet de zebra en de vogel vliegt verschrikt weg, ‘een nieuwe voorzet tot inventarisatie van de werkelijkheid in al haar complexiteit, van ‘een oneigentijds politiek maker voor wie het niet gaat om het proberen an sich, maar de plicht om zich uit te spreken, zelfs wanneer we niet helemaal weten hoe’.

https://youtu.be/Z-LKiJJzfv8

WAAROM
‘De ecologische catastrofe heeft zich tientallen jaren geleden al voltrokken. Wat we nu meemaken zijn de effecten ervan. Dat moeten we onder ogen zien. Het gaat inmiddels om veel meer dan nadenken over hoe we onze ecologische voetafdruk concreet kunnen verminderen, het gaat erom hoe we met die catastrofe gaan leven. We moeten ook de samenhang zien met de sociale strijd. We zouden ons economisch model dat een voortdurende groei vooropstelt moeten herdenken. Ik probeer dat ook te doen in mijn voorstelling. Ik heb een lijst gemaakt van honderd ideeën. Ik wil die reactiveren, niet door ze alsnog uit te voeren, maar door erover te vertellen. Pasolini vraagt zich ergens af waarom je een opera zou maken als het zo mooi is om ervan te dromen. Daar zit voor mij de ecologische dimensie. Misschien moet niet ieder idee gematerialiseerd worden? Misschien moeten we ophouden met voortdurend materialiteit en objecten toe te voegen? Vandaar dus een lijst van ideeën.’

‘Het gaat inmiddels om veel meer dan nadenken over hoe we onze ecologische voetafdruk concreet kunnen verminderen, het gaat erom hoe we met die catastrofe gaan leven.’

.

IN ZIJN EIGEN WOORDEN
‘Ik maak datgene wat ik wil maken en ik toon het waar het volgens mij thuis hoort. Soms is dat het theater en een andere keer de straat of de galerie. Ik bouwde vroeger boomhutten met mijn broer en eigenlijk ben ik dat altijd blijven doen. Ik heb een voorliefde voor simpelheid. Mijn werk vertrekt altijd vanuit een liefde voor materiaal. Ik hou van een verroest dopje in de goot, van kapotte dekens, van karton en van verlopen kleuren. Voor mij schuilt in de schoonheid van iets kapots ook een zekere kritiek op de consumptiemaatschappij.

‘Voor mij schuilt in de schoonheid van iets kapots ook een zekere kritiek op de consumptiemaatschappij.’

‘Het beste zou natuurlijk zijn om niets meer te produceren, maar daarvoor zit er nog te veel maakdrift in mij. Bovendien geloof ik nog steeds dat een werk kan leiden tot politieke mobilisatie. De impact is belangrijker dan het kunstwerk, maar om een werking te laten ontbranden heb je een werk nodig, hoe minimaal ook.’
– in interviews met Noorderzon en De Morgen

IN DE WOORDEN VAN DE RECENSENTEN
‘Een eilandje van rust en verwondering. In deze vintage Verdonck-solo staan kleine, alledaagse dingen centraal.’ – de Volkskrant

‘Achter de oplijsting van al die losse ideeën schuilt een diepere laag die het interessant maakt. Je krijgt een inkijk in zijn kunstenaarspraktijk, in hoe zijn geest werkt en hoe hij dingen creëert.’ – Klara

‘Met deze productie als een ode aan de dingen, aan de schoonheid van de kleine en grote dingen om ons heen, aan visionaire ideeën, ga je nog een beetje geloven dat ook kunst kan helpen om de wereld voor je kleinkinderen te redden.’ – Theaterkrant

IN DE WOORDEN VAN DE VLAAMSE TONEELJURY
‘Zuivere poëzie. (…) Een fenomenaal heldere theatervoorstelling. (…) De productie toont de essentie van het kunstenaarschap van Verdonck op een poëtische, ontroerende en diep-politieke manier. Want achter de mijmerende kunstenaar priemt de wakkere activist.’