Wie is wie… van de Nederlandse Toneeljury: Dana Kibbelaar
19 mei 2025
Ieder jaar selecteert De Nederlandse Toneeljury de meest indrukwekkende voorstellingen van het theaterseizoen. Wie zit er eigenlijk in de Toneeljury? En hoe kijken zij naar theater? Festivaldirecteur Dana Kibbelaar, die in 2025 toetrad tot de Nederlandse Toneeljury, hoopt in het theater verrast te worden met nieuwe combinaties van vormen en stijlen. Als het om indrukwekkend theater gaat, zijn er geen vaste kaders.’
Een podium scheppen, dat loopt als een rode draad door de carrière van Dana Kibbelaar (Groningen, 1972). Een van haar vroegste theaterherinneringen voert haar terug naar de dramalessen van regisseur, theaterdocent en schrijver Gibi Bacilio, op de middelbare school op Curaçao. ‘Toen, door de manier waarop hij het vak bezigde, besefte ik dat theater een volwaardig vak was, méér dan alleen een vrijetijdsbesteding. Tussen alle klassieke vakken, was er tijdens die lesuren ruimte voor vrijheid en het vrije denken, en dat was heel waardevol. Het was niet dat ik toen meteen dacht: ik ga zelf ook het theater in, maar met terugwerkende kracht moet er daar iets zijn gezaaid. Daar ben ik hem dankbaar voor.’
Ze werkte altijd achter de coulissen: onder meer als bestuurder, subsidiemedewerker, programmeur of productieleider focust ze zich op het creëren van ‘de scheppingsvoorwaarden’ voor kunstenaars. Na haar studie voor productieleider aan de filmacademie in Amsterdam, werkte Kibbelaar onder meer bij Teatro Luna Blou op Curaçao, Maas Theater en Dans in Rotterdam en het Fonds Podiumkunsten. Sinds 2022 is ze co-directeur-bestuurder van Theaterfestival Boulevard in Den Bosch.
Waar komt die voorliefde voor de organisatorische kant van de theaterwereld vandaan?
‘Ik heb nooit aspiraties gehad om zelf op het podium te staan. Ik ben gedreven door de organisatorische kant, het scheppen van de randvoorwaarden voor kunstenaars om tot creativiteit te komen. Veel mensen realiseren zich niet hoeveel mensen er achter de schermen werken. Voor hen wil ik een lans breken. Er wordt veel gezegd over de waarde van kunst en cultuur, maar het kan alleen bestaan als het georganiseerd wordt en getoond kan worden.
‘Dus daar mag best wat meer aandacht voor. Naast dat cultuur en kunst ons spiegelt en schoonheid en troost biedt, is het voor veel mensen ook heel hard werken. Dat mag best meer gezien en gewaardeerd worden.’
Hoe reageerde je toen je gevraagd werd voor De Nederlandse Toneeljury?
Ik was meteen vereerd, met name hoe doordacht en secuur de uitnodiging werd gedaan. Het zijn vaak bijzondere lijstjes die de Toneeljury aan het eind van het seizoen presenteert, waar altijd veel over te zeggen valt. De meest indrukwekkende voorstellingen van een theaterseizoen: ga er maar aanstaan.
‘Er zitten makers, programmeurs en theaterdirecteuren in de jury. Vanuit mijn rol bij Theaterfestival Boulevard neem ik weer een ander perspectief mee, namelijk dat van de festivals, waar naast het tonen van diverse kunstvormen ook de ontmoeting centraal staat. Dus ik dacht bij mezelf: ik kan iets toevoegen aan het gesprek, ga het maar doen.’
Hoe gaan jullie met elkaar in gesprek over theater?
‘Het is heel bijzonder om met zo’n diversiteit aan expertises om de tafel te gaan zitten en met elkaar in gesprek te gaan over relevant werk. Vaak heb je in commissies te maken met heel helder geformuleerde kaders. Maar het interessante aan deze specifieke opdracht is: als het om indrukwekkend theater draait, zijn er eigenlijk geen normen of kaders. Je gaat met elkaar de diepte in over wat indruk heeft gemaakt en probeert vervolgens bij jezelf en de ander te duiden waarom. Dat levert per definitie waardevolle gesprekken en inzichten op.’
Jullie opdracht is om de meest indrukwekkende voorstellingen van het voorbije seizoen te selecteren. Wat betekent dat eigenlijk voor jou: indrukwekkend?
‘Goeie vraag, een onmogelijke vraag eigenlijk. Het is allereerst heel subjectief en intuïtief. Soms gebeurt er iets van binnen dat niet uit te drukken is in taal. In een jury-overleg word je vervolgens uitgedaagd daar woorden voor te vinden, dat gevoel te ontleden. In mijn eigen kijkervaring neem ik ook mee hoe het publiek om me heen op een voorstelling reageert.
‘Bij mij zit het vaak in de verrassing. Als ik als toeschouwer echt verrast word tijdens een voorstelling, beklijft het. Dat gebeurt bijvoorbeeld als ik een bepaalde kunstvorm nog niet eerder gezien heb, of een combinatie van stijlen nieuw voor me is.’
In juni maken jullie als Toneeljury zoals elk jaar de selectie van meest indrukwekkende voorstellingen van het seizoen bekend. Wat hoop je dat er dit jaar over de lijst gezegd wordt?
‘Ik hoop dat een opvallende en spraakmakende lijst is, dat erover gesproken wordt. Ik hoop dat de uiteindelijke selectie doorspekt is met verschillende perspectieven en er zo een brede waaier ontstaat aan interpretaties van wat dat eigenlijk betekent: het meest indrukwekkende theater van het seizoen. Vervolgens hoop ik dat er zowel mensen zijn die het ermee eens zijn als mensen die het ermee oneens zijn. In ieder geval moet het iets losmaken. Ik zou het heel erg vinden als er niets over gezegd wordt.’