Wie is wie … van de Toneeljury? Bram Jacobs!

25 april 2024

Ieder jaar selecteert De Nederlandse Toneeljury de beste voorstellingen van het theaterseizoen. Wie zit er eigenlijk in de Toneeljury? En wat is voor hen de noodzaak van theater? We vroegen het aan ze.

Bram Jacobs: ‘Een theateravond is geslaagd als je uit je vaste manier van denken wordt getrokken’

Zijn eerste ervaringen met toneel had hij toen hij nog op de basisschool zat. Hij zat bij een toneelvereniging in het Limburgse dorp Horst, en daar speelden ze allerlei voorstellingen: van kluchten tot Shakespeares. ‘Ik herinner me heel vaag nog een Midzomernachtsdroom. Maar het is niet zo dat de vonk daar ontzettend is overgeslagen.’ Lacht: ‘Nee, het was allemaal behoorlijk gênant.’ 

Afgelopen theaterseizoen trad theaterprogrammeur Bram Jacobs (1988) toe tot de Nederlandse Toneeljury. Eigenlijk komt hij uit de muziek: via vrijwilligerswerk en jongerencentra – van het organiseren van feestjes, clubavonden, concerten tot festivals – is hij in het programmeervak gerold. Zo is hij in het circuit van de professionele poppodia terechtgekomen als programmeur: zoals Perron55 in Venlo. Vervolgens werkte hij als programmeur bij Parkstad Limburg Theaters, waar hij ook verantwoordelijk was voor de muziekprogrammering van de Heerlense festivals Cultura Nova en JazzOUT.  

Sinds 2019 neemt hij bij het Parktheater in Eindhoven de programmering van toneel, musical, muziek, show en circus voor zijn rekening.  ‘Mijn interesse is heel breed. Voor alles wat met kunst en cultuur te maken heeft – of dat nu toneel, popmuziek, film of iets anders is – geldt dat je wordt geïntroduceerd in iemands ideeënwereld. Voor mij is een theateravond geslaagd als je het gevoel hebt dat er een paradigmaverschuiving plaatsvindt: als je uit je vaste manier van denken wordt getrokken en wordt geconfronteerd met een manier waarop je nog nooit naar de wereld had gekeken.’ 

Een voorstelling die hem de afgelopen jaren erg is bijgebleven is Helpdesk van Wunderbaum, die in 2016 werd genomineerd voor het Nederlands Theater Festival en waarvoor actrice Wine Derkx dat jaar op de slotavond van het festival de Theo d’Or ontving voor beste vrouwelijke hoofdrol van dat seizoen. Jacobs zag de voorstelling destijds in een leeg kantoorpand in Den Haag. ‘Ik herinner met nog dat er op een heel mooie en respectvolle manier met de thematiek van eenzaamheid werd omgegaan, daar in dat lege kantoorpand in die enorme wolkenkrabber met uitzicht over Den Haag by night. Het was iets wat me echt overdonderde. Er gebeurde iets wat ik niet onder woorden kon brengen, maar het raakte me vol.’

Dat je niet meteen kan duiden wat je gezien hebt, is meestal een goed teken, stelt Jacobs. ‘Je wilt dat een voorstelling op meerdere lagen communiceert, dat is wat goed theater doet. Als je heel snel onder woorden kan brengen wat je zag, is het vaak niet zo interessant.’ 

Bij het Parktheater hoopt hij nieuw publiek aan te trekken. ‘Als ik voorstellingen programmeer ben ik daar heel erg mee bezig: heeft dit overtuigingskracht, kan dit iemand die nog niet is ingevoerd in het theater over de streep trekken? Kan deze voorstelling misschien datgene zijn waar iemand niet naar op zoek was, maar diegene wel hooked maakt aan theater?’ 

Als programmeur kijk je heel anders naar theater dan als jurylid, vertelt hij. ‘Je bent ook veel bezig met toepasbaarheid: hoe zou deze creatie werken in de zalen die ik vertegenwoordig, voor het publiek dat in die zalen komt, of zie ik potentieel in de stad om daar publiek bij te vinden? Je beoordeelt de artistieke kwaliteit, maar ook de commerciële potentie. In de jury gaat het sec om het beoordelen van makerschap en waarachtigheid. Dat levert heel andere gesprekken op.’

Verrijken de gesprekken die hij heeft met de jury ook zijn blik als programmeur? ‘Zeer zeker. De jury is een club met heel erg verschillende mensen, denkers en achtergronden: ik merk nu al dat ik voorstellingen zie die eerder niet zo snel op mijn radar zouden zitten.’

Zo was hij onlangs met drie vrienden naar de voorstelling Winter/21/J. van Ryan Djojokarso, een van de voorstellingen uit de huidige juryselectie. ‘Die voorstelling is een geweldige klap in je gezicht. Die vrienden waren nog nooit eerder naar theater geweest, en vonden het supervet. Naderhand kreeg ik een appje van een van hen: hij had de smaak te pakken en was de week erop meteen weer naar een voorstelling gegaan.’  

Hij noemt de voorstelling ‘een parel in onze selectie’, al is hij op de hele selectie heel trots. ‘Ryan Djojokarso weet op een heel knappe en ongeforceerde wijze genres met elkaar te vermengen. En die performer, Oliver Wagstaff, is echt fantastisch: hij is opgeleid als danser, maar hoe hij dat personage tot leven wekt, gaat veel verder dan dans alleen. Als dat een voorbode is van waar theater naartoe gaat, dan heb ik er heel veel zin in. En dan wens ik iedereen toe om dat te zien.’ 

Kom meer te weten over alle juryleden.