WINNAARS TONEELPRIJZEN 2022-2023 BEKEND
17 september 2023
WINNAARS VSCD TONEELPRIJZEN 2023 BEKEND
THEO D’OR voor Mariana Aparicio en LOUIS D’OR voor Eelco Smits
Tijdens het Gala van het Nederlands Theater op het Nederlands Theater Festival zijn de VSCD Toneelprijzen uitgereikt. De prijzen voor ‘de meest indrukwekkende vrouwelijke dragende rol’ (Theo d’Or) en ‘mannelijke dragende rol‘ (Louis d’Or) gingen naar respectievelijk Mariana Aparicio voor haar rol in De Jaren van het Nationale Theater en Eelco Smits voor zijn rol in Geschiedenis van Geweld van Toneelschuur Producties en Theater Oostpool. Ook werden er diverse andere prijzen uitgereikt:
ARLECCHINO EN COLOMBINA
De prijzen voor ‘de meest indrukwekkende bijdragende rol’, gingen naar Rick Paul van Mulligen voor zijn rol in Queer Planet van HNT JONG (Arlecchino) en Urmie Plein voor haar rol in Ik zeg toch sorry van Raymi Sambo Maakt en Theatergroep Aluin (Colombina).
PROSCENIUM-ACHTER-DE-SCHERMEN-PRIJS
De Nieuwe Toneelbibliotheek heeft de Proscenium-achter-de-schermen-prijs 2023 ontvangen voor hun wezenlijke bijdrage aan de ontwikkeling van de podiumkunsten.
MIME/PERFORMANCE PRIJS
De VSCD Mime/Performance Prijs (voor de persoon of groep die de belangrijkste bijdrage heeft geleverd aan mime in het voorafgaande seizoen) ging dit jaar naar Miet Warlop voor One Song met Irene Wool vzw & NTGent.
GOUDEN KREKELS
POPpulisme (8+) van Het Filiaal theatermakers wordt beloond met de Gouden Krekel voor de meest indrukwekkende jeugdtheaterproductie. Het ensemble van CONTROLE van 155 & Maas theater en dans ontving de Gouden Krekel voor de meest indrukwekkende podiumprestatie in het jeugdtheater.
REGIEPRIJS en ACT AWARD
Naast de VSCD Toneelprijzen zijn tevens de Regieprijs en de ACT Award uitgereikt.
Cherish Menzo ontving van de Toneeljury de regieprijs voor DARKMATTER van Frascati Producties, GRIP en de Coproducers voor ‘de meest indrukwekkende regie van het afgelopen seizoen’.
De ACT Award 2023 is voor Simone Kratz, Gerrard Cornelissen en het hele team van het Wilminktheater in Enschede.
DE JURYRAPPORTEN 2022-2023
WINNAAR THEO D’OR
Mariana Aparicio voor haar rol in De Jaren
Uit het juryrapport: “Het boek ‘De Jaren’ van Annie Ernaux portretteert de ervaring van de verstrijkende tijd. In haar toneelbewerking laat regisseur Eline Arbo de rol niet spelen door één actrice, maar door vijf verschillende. Voor de jury sprong één vertolker er bovenuit en dat is Mariana Aparicio. Vanaf het begin lijkt zij samen te vallen met wat er maar op scène wordt verbeeld, of ze nu ín het centrum van de aandacht staat of daarbuiten.”
WINNAAR LOUIS D’OR
Eelco Smits voor zijn rol in Geschiedenis van Geweld
Uit het juryrapport: “In conflict met wat hem is overkomen, laat Eelco Smits zijn personage in Geschiedenis van Geweld worstelen met tegenstrijdige emoties, met de blik van buitenstaanders en met zijn eigen oordelende blik. De schaamte, de vernedering, de angst, maar ook de compassie voor de dader, de lust en opwinding. Emoties die in de fysieke vertolking van Smits prachtig dichtbij elkaar komen.”
WINNAAR COLOMBINA
Urmie Plein voor haar rol in Ik zeg toch sorry
Uit het juryrapport: “Urmie Plein levert in Ik zeg toch sorry van Raymi Sambo Maakt en Theatergroep Aluin een indrukwekkende podiumprestatie. Zij kan trefzeker schakelen van pijn naar warmte, van woede naar empathie. Ze portretteert haar rol met waardigheid en gratie. In haar spel toont zij de gave om de stemlozen een stem te geven. Geschiedenis is niet het verleden, maar is het heden. Plein neemt (met haar personages) ieder van ons bij de hand en geeft ons de moed om dat wat pijn doet samen met haar te ervaren.”
WINNAAR ARLECCHINO
Rick Paul van Mulligen voor zijn rol in Queer Planet
Uit het juryrapport: “Rick Paul van Mulligen is in Queer Planet een superkracht, die in alle facetten van dit breed-uitwaaierende toneelwerk aanwezig is. De grondgedachte van het stuk: het tonen van queer joy, het vieren van de kracht en kwetsbaarheid van queer levens. Laat dat maar aan Van Mulligen over. Zijn humoristische en met nonchalance gespeelde personages en typetjes zijn zeer gelaagd. Allemaal zijn ze doordrongen van een warmte en zachtmoedigheid én een scherpte en nietsontziendheid.”
WINNAAR PROSCENIUM-ACHTER-DE-SCHERMEN-PRIJS
De Nieuwe Toneelbibliotheek
Uit het juryrapport: “De Nieuwe Toneelbibliotheek maakt een indrukwekkende lijst van theaterteksten en schrijvers toegankelijk. Zij beschouwen de tekst niet als ‘halfproduct’,– de tekst is pas ‘af’ als deze op het podium te zien is – maar als een kunstwerk op zichzelf. Beschikbaar voor eenieder die er nieuwsgierig naar is. Hun archief is een viering van actuele verhalen en van alle stijlen, conflicten, plotwendingen en personages die deze verhalen in zich dragen. Een archief dat onmisbaar is in het Nederlandse theaterlandschap en waarmee ook de Nieuwe Toneelbibliotheek zichzelf onmisbaar heeft gemaakt.”
WINNAAR MIME/PERFORMANCE PRIJS
One Song van Miet Warlop – Irene Wool vzw & NTGent
Uit het juryrapport: “Deze absurdistische kruising tussen een popconcert en een sportwedstrijd is een aangrijpend protest tegen het voortsnellende leven en tegen alles wat dit eist van een mens. De murmelende stadionspeaker, de eenzame mannelijke cheerleader en de unisono choreografie van de aanmoedigers op de sporttribune zijn geestig en vervreemdend. De Vlaamse theatermaker/beeldend kunstenaar Miet Warlop hernam voor One Song, op uitnodiging van NTGent voor de serie Histoire(s) du théâtre, een performance uit het begin van haar theatercarrière, gemaakt na de suïcide van haar broer. Heel indrukwekkend hoe een performance vol rauwe levensenergie uitdrukking geeft aan verstild verdriet en een hartverscheurende wanhoop.”
WINNAAR GOUDEN KREKEL MEEST INDRUKWEKKENDE JEUGDTHEATERPRODUCTIE
POPpulisme (8+) – Het Filiaal theatermakers
Uit het juryrapport: “Het Filiaal maakt met POPpulisme een ongekend actuele voorstelling, over manipulatie en mooie woorden, die een levensgevaarlijk wapen blijken te zijn. De poppenspelers kunnen aanvankelijk nog duidelijk willen maken dat zij de baas zijn, het blijkt toch een pop die alle touwtjes in handen heeft. De voorstelling gaat in een ontluisterende en huiveringwekkende drie kwartier van kwaad tot steeds erger. De livemuziek die deze werdegang begeleidt is inventief, dynamisch en prachtig uitgevoerd.”
WINNAAR GOUDEN KREKEL MEEST INDRUKWEKKENDE PODIUMPRESTATIE IN HET JEUGDTHEATER
Het ensemble van CONTROLE – 155 & Maas theater en dans
Uit het juryrapport: “De dertigers van 155 ontzien zichzelf in CONTROLE, gemaakt in samenwerking met Maas theater en dans, wederom niet. In wat gemakkelijk een testosteron-spierballen show had kunnen worden, een fysieke uitputtingsstrijd, is er juist ook alle ruimte voor de kwetsbare kant. Onze blik blijft soms even hangen aan een individu, maar telkens is het weer de groep die de aandacht pakt. CONTROLE is dan ook een collectieve topprestatie.”
WINNAAR REGIEPRIJS
Cherish Menzo voor DARKMATTER – Frascati Producties, GRIP en de Coproducers
De jury: “De regisseur biedt ons met haar eigenzinnige kijk op de samenhang tussen het menselijk lichaam, de natuur, materiële werelden en niet menselijk leven een ongekend en ongezien vergezicht. Met als uitgangspunt het zwarte lichaam en zwarte materie. Deze voorstelling is niets minder dan een bevrijding.”
WINNAAR ACT AWARD
Het Wilminktheater
Uit het juryrapport: “De ACT Award 2023 wordt uitgereikt aan een theater dat zich bewust tot doel heeft gesteld om net-afgestudeerden in huis te halen en ze zo de mogelijkheid te bieden gebruik te maken van hun faciliteiten om zelf voorstellingen te maken. We hopen dat deze award als inspiratie mag dienen voor andere theaters. Om op een soortgelijke manier net-afgestudeerden met een maak-ambitie een podium te kunnen bieden.”
Gala van het Nederlands Theater
Op deze ‘Oscaravond’ van het Nederlands Toneel worden vele prijzen uitgereikt. Namens de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) reikt de Nederlandse Toneeljury de Theo d’Or, Louis d’Or, Colombina, Arlecchino en Prosceniumprijs uit. Daarnaast reikt deze jury ook de Regieprijs uit aan een van de geselecteerde voorstellingen voor het Nederlands Theater Festival. Ook worden er namens de VSCD de Mime/Performance Prijs en Gouden Krekels uitgereikt. En namens Belangenvereniging voor Acteurs (ACT) wordt de ACT Award uitgereikt.
DE JURY’S
De Nederlandse Toneeljury 2022-2023 bestaat uit:
Abdelkader Benali (voorzitter), schrijver en theatermaker – Dianne Zuidema (vice-voorzitter), directeur Schouwburg Amstelveen – Marjorie Boston, programmeur De Schuur en directeur RIGHTABOUTNOW INC.- Tommie van Eck, directeur De Purmaryn – Rehana Ganga, programmamaker Het Nationale Theater – Bram Jacobs, programmeur Parktheater Eindhoven – Patricia Lim, kostuumontwerper – Marijke Schaap, stafdocent Master Creative Producing (AHK) – Han van Wieringen schrijver, vertaler, criticus.
De Jeugdtheaterjury 2022-2023 bestaat uit:
Daan Valkhof (voorzitter), jeugdtheaterprogrammeur Het Nationale Theater – Alex Mooren, programmeur Goudse Schouwburg – Marjet van Os, directeur Theater Cascade – Hans Smit, journalist – Fiona Kelatow, theatermaker en docent – Gabby Bakker, actrice – Gwen Sengers, jeugdprogrammeur Schouwburg Concertzaal Tilburg.
De Mime/Performancejury 2022-2023 bestaat uit:
Nicole van Vessum (voorzitter), directeur De Parade – Irene Pronk (vice-voorzitter), directeur Leidseschouwburg/Stadsgehoorzaal – Marijn van der Jagt, journalist en dramaturg – Marlies Heuer, actrice – Berith Danse, directeur Pleintheater – Wouter Bakker, programmeur Verkadefabriek – Judith Blankenberg, programmeur Grand Theatre Groningen.
VSCD
De Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) is de belangrijkste belangenbehartiger van theaters en concertgebouwen. Podiumkunstenaars dragen krachtig bij aan het kunstklimaat en zijn het kapitaal van theaters en concertgebouwen. Hun prestaties verdienen bijzondere aandacht en een groeiend publiek. Daarom reikt de VSCD elk jaar prijzen uit in verschillende genres voor de indrukwekkendste podiumprestaties.
Nederlands Theater Festival
Het Nederlands Theater Festival (NTF) is hét festival dat jaarlijks de feestelijke start van het nieuwe theaterseizoen markeert. Vanaf de eerste donderdag in september – elf dagen lang, dwars door de stad Amsterdam – toont NTF de mooiste, meest indrukwekkende voorstellingen van het afgelopen seizoen, gebaseerd op de keuzes van zeven onafhankelijke jury’s uit Nederland en Vlaanderen. Zo omarmt NTF vele genres en vormen van het theater: toneel, cabaret, jeugdtheater, mime, performance en meer. Traditiegetrouw opende het festival op 7 september met de Staat van het Theater, dit jaar uitgesproken door Eric de Vroedt. Op zondag 17 september vond als afsluiter van het festival het Gala van het Nederlandse Theater plaats.
De uitreiking van de VSCD-prijzen wordt mede mogelijk gemaakt door de Podium Cadeaukaart.
Lees alle volledige juryrapporten hier.
Juryrapport Toneelprijzen 2023 met winnaars
Juryrapport Mimeprijs2023 met winnaar
Juryrapport Krekels 2023 met winnaars